زغال سنگ، باقیمانده گیاهان و درختان قدیمی در صدها میلیون سال پیش است که در جنگل های بزرگ
.باتلاقی، در مناطق گرم و مرطوب، می روییدند
چطور زغال سنگ پدید آمده است؟
،دانشمندان بر این باور هستند که در گذشته های بسیار دور، آب و هوای بیشتر منطقه های سیاره زمین
گرم و مرطوب بوده، و بطوری که دانسته شده، چون این نوع آب و هوا برای رشد و زیاد شدن گیاهان
مناسب است، پس چنین آب و هوایی سبب پیدایش و پرورش گیاهان و جنگل های فراوانی در زمین بوده
.است
باران زیاد، سیلاب ها و مرداب ها و باتلاق هایی در این منطقه ها به وجود آورده بوده که در آنها درختان
غول پیکر سرخس با رشد سرسام آوری به وجود آمدند. اما پس از مدتی خشک و ریشه کن شده، و از پا
.افتاده و در درون مرداب های آرام پیرامون خود جای گرفتند
اگر این درختان به درون آب نمی افتادند، بلکه در معرض هوا قرار می گرفتند و بزودی پوسیده و از بین
.می رفتند، ولی چون در آب مرداب قرار گرفتند، دیگر خطر پوسیدگی نداشتند
سپس بر اثر گرمای درونی زمین، باکتری ها قسمتی از چوب آنها را به گاز دگرگون کردند و این گازها
.خود بخود رها می شدند و در عوض، ترکیب سیاه رنگی باقی می گذاردند که بیشتر آن کربن بود
:آزمایش و تجربه
:چیزهای مورد نیاز آزمایش
چند عدد چوب کبریت – *
یک بشقاب فلزی – **
اجاق – ***
:روش آزمایش
.نخست سر چوب کبریت ها را جدا کرده و در بشقاب فلزی قرار داده شوند
سپس بشقاب روی اجاق گذاشته شود تا گرم شود. مشاهده می شود که رنگ چوب کبریت ها در اثر گرما
کم کم سیاه می گردد و در ضمن گاز دودمانندی از آنها برمی خیزد. زمانی که رنگ چوب کبریت ها سیاه
:شد، اجاق خاموش شود. پس
چوب بر اثر گرما به زغال دگرگون می شود
سال های بسیار گذشت و رشدی انبوه، کلفتی لایه گیاهان مرده را به چندین متر رسانید. دیر یا زود، سرانجام
.عمل فرو رفتن سطح زمین به زیر آب پایان پذیرفت
سپس لایه های کلفتی از گِل و لای و ماسه روی این گیاهان را پوشانید و با گذشت زمان، افزایش فشار سبب
شد تا ماده مایع گیاهان فشرده شده، خارج گردد. آنگاه توده ای خمیر مانند بجای گذاشت که به تدریج سفت
.شد و به زغال سنگ دگرگون گردید
البته این جریان در برخی جاها چند بار تکرار گردید. یعنی همچنانکه لایه های رسوبی شکل می گرفت و
نزدیک به سطح آب می آمد، بار دیگر باتلاقی از نو درست می شد و درختان دیگری روی این لایه ها روییده
و آنها نیز در مرداب افتاده و زیر لایه های گل و لای مانده اند. دو باره لایه ای از ماده های گیاهی به وجود
.می آمده، باز هم به زیر زمین فرو می رفت و کم کم بر کلفتی این لایه ها افزوده می شده است
به این ترتیب، درختان قرن ها در زیر این لایه ها باقی مانده اند و در اثر فشار این لایه ها و گرمای درونی
.زمین، چوب آنها به زغال سخت و سنگینی همچون سنگ دگرگون شده است
زغال سنگ بدین راه شکل گرفته و رگه های زغال سنگ به وسیله گل و ماسه از همدیگر جدا می شدند و
.این گل و ماسه ها نیز به نوبه خود به سنگ دگرگون می گردیدند
برای آنکه چوب به زغال سنگ دگرگون شود، هزاران سال وقت لازم است. ولی به هر حال، ثابت گردیده
.که زغال سنگ از گیاه درست شده است
گاهی در میان زغال سنگ ها، طرح هایی از پوست درختان، اثر درختان سرخس و حتی سنگواره درختانی
.که در میان سنگ ها مانده اند، به خوبی دیده می شود
چرا زغال سنگ بسیار سخت است؟
هنگامی که هزاران هزار سال پیش، تکه های چوب گیاهان، گرما گرفته و کربن آنها که مهم ترین ماده در
زغال سنگ می باشد، به شکل زغال درآمده و باقی مانده، چون زیر فشار زیاد لایه های گل و لای هم قرار
.گرفته، زغال فشرده و سختی شده که زغال سنگ نامیده می شود
در چه زمانی زغال سنگ درست شده است؟
:زغال سنگ گونه های مختلفی دارد که مهمترین آنها به قرار زیر هستند
زغال سنگ قهوه ای / لیگنیت – *
زغال سنگ نرم / بیتومینه – **
زغال سنگ سخت / آنتراسیت – ***
:جستار پیوسته پیشین
